ABD Merkez Bankası FED’in Mayıs ayındaki açıklamalarından sonrada dünya piyasaları adeta bir türbülansa girdi.
FED’in açıklamasında net bir takvim yer almasa da her ay piyasaya verdiği 85 milyar dolarlık finansmanı kısacağına yönelik beklentiler Mayıs’tan, Eylül ayındaki FED Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısına kadar piyasaların yönünü belirledi. Bu tarihlerde Türkiye gibi dış finansman açığı bulunan ülkelerin para ve borsa piyasalarında dalgalanmalar görülürken, piyasa faiz oranları da yükseldi.
Küçük çapta devalüasyon!
Aynı dönemde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası piyasaya rezervlerinden dolar satarak kura müdahalede bulundu. Diğer ülkeler politika faizlerini yukarı çekerken ülkedeki siyasi ortam nedeniyle Merkez Bankası sadece faiz üst koridorunu yukarıya çekmekle yetindi.
Eylül’e kadar ki süreçte Dolar kuru yüzde 15 oranında arttı. Borsa İstanbul’daki kayıpsa yüzde 30′lara yaklaştı. Ekonomistler döviz kurundaki bu yükselişi küçük çaplı bir devalüasyon olarak nitelendirler.
Eylül ayındaki FED toplantısında ise ABD ekonomisinde parasal genişlemeyi durduracak koşulların oluşmadığı belirtilerek her ay gerçekleştirilen 85 milyar dolarlık varlık alımlarına devam edileceği duyuruldu. Piyasaların beklentisi ucu açık olan parasal genişlemeye bir takvim konulacağını yönündeydi. Fakat bu da olmadı. Eylül’de gelen bu açıklamalar Türkiye gibi piyasalarda bir rehavet havası yarattı. Ekonomistlerin ‘geçici durum’ uyarılarına rağmen Borsa tekrar yükseldi, döviz kurlarında ve faizlerde bir düzeltme dönemi yaşandı. Piyasada oluşan bu olumlu hava Ekim ayında ABD’deki bütçe ve borç tavanı kriziyle tekrar yerini kaosa bıraktı. ABD’deki krizin bir şekilde 2014′e ötelenmesiyle durum kurtarıldı.
Spekülasyonlarla değişen mevsimler!
FED başkanlığına parasal genişlemenin mimarlarından Janet Yellen’in getirileceğinin kesinleşmesi ve en son yapılan FOMC toplantısında da pasaral genişlemenin devam edeceğinin açıklanması gelişmekte olan ülkelerde bol para döneminin süreceği şekilde algılandı. Kasım ayında Avrupa Merkez Bankası’ndan gelen faiz indirim kararı da piyasalardaki bu görüşü perçinledi.
Fakat FED başkanlığını devralacak Yellen’in açıklamalarının FED tutanaklarındakinden pek de farksız olmaması parasal genişlemeye yönelik belirsizliğin sürmesine neden oldu. Bu da bol para döneminde piyasaların spekülasyonlarla yönlendirileceğini bir kere daha kanıtladı.
Merkez Bankası’nın sorgulanması!
Türkiye’de de T.C. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, ‘doların kıt olacağı döneme giriyoruz’ diyen Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın aksine ‘bol ve ucuz para dönemi sürecek’ beklentisiyle 2013′te dolar kurunun 1.92′den kapanacağını söyledi. Piyasaların bu açıklamaya tepkisi açıklamanın yapıldığı dönemde 2 liralın altında seyreden kurun aynı saatlerde 2 liranın üzerine çıkması oldu. Başçı’nın daha sonraki açıklamalarında da piyasa benzer bir tepki verdi. Yüksek döviz açığı bulunan Türk özel sektörü bu açığını kapatmak için dolar almaya başlayınca kur yükselişe geçti. Türkiye’ye eskisi kadar sıcak para girmemesi de kurun 2.08 gibi tarihi seviyelere çıkmasına neden oldu. Öte yandan dolar kuru 19 Kasım 2012′den bu yana da yüzde 12′nin üzerinde değer kazandı.
Dolar kuru ne olacak?
Tüm bu gelişmeler dikkate alındığında şu sıralar herkes dolar kurunun kısa vadede ne olacağını merak ediyor. Birkaç sene öncesine kadar dolar ’1 TL olur mu?’ diye sorulurken şimdi ’2 TL’nin altına iner mi?’ sorusu geçen haftanın gündemindeydi.
İhracatçılar 2.10 TL dedi!
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin Türkiye ekonomisinin 2013 4′üncü çeyreğine ilişkin üyeleriyle gerçekleştirdiği beklentiler anketinde ihracatçıların büyük çoğunluğu dolar kurunun yılsonunda 2.10 TL düzeyinde kapanacağı yönünde görüş bildirdiler.
Aklı başında birçok ekonomist de FED parasal genişlemeyi azaltmasa dahi kurun 2 TL’nin altına inmeyeceği konusunda hemfikir.
Derken geçen haftaiçinde FED’in Ekim ayı FOMC tutanaklarında ABD’deki ekonomik iyileşmeye paralel olarak varlık alımlarında azaltmaya gidileceği resmen yer aldı.
İran etkisi ve piyasalar!
Diğer yandan İran ile 5+1 olarak adlandırılan ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya arasında yürütülen, İran’ın nükleer programına yönelik müzakelerin olumlu sonuçlanması bu hafta başında piyasalara olumlu yansıdı.
Uzun süredir ABD Merkez Bankası FED’den gelen açıklamalarla dalgalanan para, borsa ve emtia piyasaları ‘petrol arzında sıkıntı yaşanmayacağı’ beklentisini fiyatladı.
Altın ve petrol düşüşte!
Geçen haftayı sert iniş ve çıkışlarla geçiren Borsa İstanbul dün sabah saatlerinde yüzde 1.50′nin üzerinde değer kazandı. Ekim sonundan bu yana 2 liranın üzerinde seyreden dolar kuru 1.9980 seviyelerine geriledi. Akşam saatlerinde ise alımlarla tekrar 2 liranın üzerine çıktı. Bu durum piyasaların doların 2 liranın altına inmesine razı olmadığının da göstergesi durumunda…
Altın fiyatları da epeydir düşüş eğilimde seyrediyor. Dün sabah saatlerinde bin 240 dolar civarındaki altının ons fiyatı yüzde 1′in üzerinde değer kaybederek bin 230 dolar seviyelerine geriledi. Uluslararası piyasada brent petrolün fiyatı da yüzde 1.40 oranında değer kaybederek 109 dolar oldu. Brent petrolün fiyatı 100 doların altına iner mi diye konuşulurken İran’ın arz edeceği ambargoların gevşemesiyle arz edeceği petrol miktarında kısa vadede önemli bir değişiklik olmayacağı gerçeğiyle yüzleşildi.
